[Fotorelacja] Podsumowanie. 80. Rocznica Likwidacji Obozu Romskiego w KL Auschwitz-Birkenau w ramach Europejskiego Dnia Pamięci o Holocauście Romów i Sinti

2 sierpnia 2024 roku w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau odbyły się obchody 80. rocznicy likwidacji obozu romskiego. Wydarzenie to wpisuje się w Europejski Dzień Pamięci o Holocauście Romów i Sinti, przypominając o tragicznych losach tysięcy Romów i Sinti, którzy zostali zamordowani w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Uroczystości te zgromadziły licznych uczestników, w tym ocalałych świadków, przedstawicieli rządów, organizacji międzynarodowych oraz społeczności romskiej.

Tło Historyczne

Obóz romski (tzw. „Zigeunerlager”) w KL Auschwitz-Birkenau został utworzony w lutym 1943 roku. Przez niemal 18 miesięcy, do jego likwidacji 2 sierpnia 1944 roku, przeszło przez niego około 23 000 Romów i Sinti. Większość z nich zginęła na miejscu, część została przeniesiona do innych obozów, a wielu zmarło z powodu głodu, chorób i brutalnego traktowania. Noc z 2 na 3 sierpnia 1944 roku była jednym z najtragiczniejszych momentów tej historii — około 4 300 Romów i Sinti, głównie kobiet, dzieci i osób starszych, zostało zamordowanych w komorach gazowych.

Konferencja i koncert

Z uwagi na okrągłą rocznicę likwidacji obozu romskiego odbyła się dwudniowa konferencja naukowa pt. „Moje świadectwo jest dla młodych ludzi” z udziałem znamienitych gości ze świata nauki, kultury i sztuki z kraju i z zagranicy. Konferencja odbyła się w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Szczególnym wydarzeniem było przesłanie wygłoszone przez światowej sławy architekta Daniela Libeskinda, poświęcone zagładzie Żydów i Romów i roli upamiętnienia dla przyszłych pokoleń. Dodatkowo 1 sierpnia o godzinie 20 w Filharmoni Krakowskiej odbył się koncert. Oratorium oparte na tekstach pisarzy i poetów Sinti i Roma – O Lungo Drom (Długa Droga) kompozytora Ralfa Yusufa Gawlicka do muzyki Alban Berg Ensemble Wien.

Przemówienia i uczestnicy

Podczas tegorocznych uroczystości, przy pomniku upamiętniającym pomordowanych Romów, przemówili:

– Roman Kwiatkowski, Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce

– Romani Rose, Przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti

– Alma Klasing z Niemiec oraz Bolesław Rumanowski z Polski, ocalali świadkowie Holocaustu

– Małgorzata Kidawa-Błońska, Marszałek Senatu RP

– Bärbel Bas, Przewodnicząca Bundestagu

– Theodoros Rousopoulos, Prezydent Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy

– Dani Dayan, Przewodniczący Yad Vashem

Dodatkowo przemówienie w formie online ogłosił Sekretarz Generalny ONZ, Antonio Guttierez

Pod pomnikiem złożono wieńce, a w przemówieniach wielokrotnie podkreślano znaczenie edukacji przyszłych pokoleń w kontekście holokaustu, konieczność przeciwdziałania antycyganizmowi oraz promowanie dialogu i równości wobec prawa.

Wyzwania współczesności

Nie zabrakło także odniesień do aktualnych wydarzeń, w tym trwającej od ponad dwóch lat wojny na Ukrainie, gdzie walczą żołnierze pochodzenia romskiego. Mówcy zwrócili uwagę na potrzebę solidarności i wsparcia dla Romów w różnych częściach Europy, w obliczu współczesnych wyzwań i konfliktów.

Koncert „Harfy Papuszy”

Zwieńczeniem obchodów był wyjątkowy koncert „Harfy Papuszy” autorstwa Jana Kantego Pawluśkiewicza, który odbył się o godzinie 19:00 w kościele parafii św. Józefa w Oświęcimiu. Liczna widownia, która wypełniła wnętrze kościoła, była świadkiem niezwykłego widowiska muzycznego. Koncert zakończył się kilkunastominutową owacją na stojąco, oddając hołd nie tylko wykonawcom, ale i pamięci o tragicznych wydarzeniach sprzed 80 lat.

Tegoroczne obchody 80. rocznicy likwidacji obozu romskiego w Auschwitz-Birkenau były ważnym momentem refleksji i przypomnienia o konieczności zachowania pamięci o ofiarach Holokaustu Romów i Sinti. Jednocześnie były wyrazem zobowiązania do walki z uprzedzeniami, edukowania młodych pokoleń i budowania świata opartego na szacunku, równości i dialogu.