1 listopada obchodzimy Dzień Wszystkich Świętych — czas zadumy nad nieuchronnością przemijania, ale też nad siłą wspomnień i miłości, która łączy nas z tymi, którzy odeszli. To okazja do refleksji nad wartościami, które chcemy pielęgnować i moment, który pozwala nam zatrzymać się, by spojrzeć na nasze życie z wdzięcznością i pokorą. W tej zadumie znajduje się zarówno smutek, jak i poczucie pokoju, które przypomina, że życie wypełnione wspólnymi chwilami i szacunkiem dla pamięci o zmarłych staje się pełniejsze i bardziej świadome.

Dla Romów pamięć o zmarłych i jej pielęgnowanie to wyjątkowa część dziedzictwa kulturowego. Zmarły w kulturze romskiej nadal zajmuje ważne miejsce w społeczności, a rodzina dba o jego pamięć i szacunek dla jego życia. W okresie Wszystkich Świętych Romowie odwiedzają groby bliskich, by wspominać ich życie i opowiadać o ich wartościach młodszym pokoleniom. Jest to czas, w którym rodzina gromadzi się, dzieląc się opowieściami i wspomnieniami, co wzmacnia, poczucie więzi między pokoleniami.

Romowie wierzą również, że duchy zmarłych towarzyszą nam i otaczają opieką. Obecność bliskich, którzy odeszli, stanowi ważne źródło poczucia bezpieczeństwa, a także inspiracji do prowadzenia życia w zgodzie z tradycyjnymi wartościami – wzajemnym szacunkiem, pomocą i lojalnością wobec rodziny.

Pamiętając o tych, którzy odeszli, uczymy się doceniać każdą chwilę i dążyć do nadania naszemu życiu głębszego sensu i pielęgnować więzi z bliskimi, które nadają mu wartości.