A- A+

KRAJE SPRZYMIERZONE Z III RZESZĄ. CHORWACJA

LEKCJA 5: PRZEŚLADOWANIA ROMÓW W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH

LEKCJA 5: PRZEŚLADOWANIA ROMÓW W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH

KRAJE SPRZYMIERZONE Z III RZESZĄ. CHORWACJA

Chorwacja

Prawdopodobnie największym obok KL Auschwitz centrum zagłady Romów w Europie był zorganizowany przez chorwacki rząd Ante Pavelicia obóz w Jasenovacu. Sprzymierzone z hitlerowskimi Niemcami, rządzone  przez lokalną odmianę faszystów tzw. „Niezależne Państwo Chorwackie” powstało w rezultacie inwazji Niemiec na Jugosławię w 1941 r. i obejmowało oprócz terytoriów chorwackich również Bośnię i część Serbii. W polityce państwa chorwackiego dużą rolę odgrywał kościół katolicki, a ideologia dominującej siły politycznej – Ustaszy – była mieszanką rasizmu i koncepcji „świętej wojny” z mniejszościami wyznającymi inne religie: Żydami, Serbami, a także w większości prawosławnymi Romami.


Obóz w Jasenovacu miał swą własną sekcję romską – tzw. Obóz IIIC, zwany też „obozem cygańskim”. Romowie kierowani do niego byli przeznaczeni do pracy w miejscowej cegielni i przy kopaniu rowów melioracyjnych.

illustration

Pomnik pamięci Jasenovac

Inni Romowie byli mordowani wkrótce po przybyciu do obozu, zarówno w samym Jasenovacu, jak i w innych miejscach straceń położonych w pobliżu . Zagłada Romów w Jasenovacu i innych obozach na terenie Chorwacji i Bośni nie odbywała się z pomocą technologii, jak w niemieckich obozach śmierci na terenie okupowanej Polski. Była za to niezwykle okrutna, rozstrzeliwania były poprzedzane torturami i gwałtami a ofiary były też mordowane za pomocą noży i kijów. Okrucieństwa popełniane w Jasenovacu przez chorwackich Ustaszy wywoływały krytyczne komentarze nawet ze strony Niemców, choć bynajmniej nie z powodów humanitarnych. Według raportów agentów Gestapo okrucieństwo Ustaszy osłabiało efektywność zagłady.

illustration

Nadir i Fatima Dedic Romowie ocaleli z obozu zagłady w Jasenovac

Nie można precyzyjnie określić liczby romskich ofiar Jasenovaca. Niektórzy historycy wymieniają tu liczbę 25 tysięcy ofiar, inni twierdzą, że tyle było wszystkich romskich ofiar faszystowskiego terroru na terenie Chorwacji. Najnowsze badania historyków z Muzeum – Miejsca Pamięci Jasenovac mówią o 16 000 romskich ofiar obozu.


Należy tu poruszyć kwestię islamu, gdyż religia ta odegrała istotne znaczenie w sposobie traktowania jugosłowiańskich Romów, zwłaszcza we włączonej do państwa chorwackiego Bośni, gdzie było najwięcej Romów-muzułmanów. Niemcy hitlerowskie starały się utrzymywać dobre stosunki z przywódcami muzułmańskimi, głównie w celu uzyskania zaplecza politycznego na Bliskim Wschodzie. Ta wielka polityka miała swe lokalne konsekwencje. Wskutek protestów islamskich władz religijnych w Sarajewie, dotyczących prześladowania Romów wyznających islam, władze chorwackie, w których gestii znajdowała się Bośnia, wydały rozporządzenie (jak należy sądzić – pod wpływem Berlina), zgodnie z którym tzw. „biali Cyganie”, a więc Romowie-muzułmanie, mieli być traktowani jak Aryjczycy, i nie należało wobec nich stosować przepisów odnoszących się do Romów. W praktyce jednak zdarzało się, że muzułmańscy Romowie bywali deportowani do obozu w Jasenovacu, pod pretekstem podejrzeń, że jedynie udają wyznawców islamu.