A- A+

USTAWY NORYMBERSKIE Z 1935 R.

LEKCJA 3: ZAGŁADA ROMÓW: BEZPOŚREDNIE UWARUNKOWANIA

LEKCJA 3: ZAGŁADA ROMÓW: BEZPOŚREDNIE UWARUNKOWANIA

USTAWY NORYMBERSKIE Z 1935 R.

illustration

"Die Nurnberger Gesetze" (Ustawy Norymberskie)

Ustawy Norymberskie składały się z dwóch aktów prawnych: „Ustawy o ochronie niemieckiej krwi i honoru” oraz „Ustawy o obywatelstwie Rzeszy”. Pierwsza z tych ustaw zakazywała przede wszystkim małżeństw a także pozamałżeńskich stosunków seksualnych między Żydami a „osobami krwi niemieckiej lub zbliżonej do niemieckiej”. Druga z nich wprowadzała nadrzędną wobec obywatelstwa niemieckiego (Staatsangehörigkeit) kategorię „obywatela Rzeszy” (Reichsbürger), zarezerwowaną dla osób „czystej krwi niemieckiej”. Żydzi mogli być obywatelami niemieckimi, nie mogli jednak być obywatelami Rzeszy. 


Wprawdzie Romowie nie byli bezpośrednio wspomniani w Ustawach Norymberskich, to jednak w praktyce podlegali im na mocy wydawanych później dekretów niższego szczebla i rozporządzeń wykonawczych. Tak więc na mocy „Ustawy o Ochronie Niemieckiej Krwi” i wydanych do niej rozporządzeń zabroniono Romom wchodzenia w związki małżeńskie z „rasowo czystymi” Niemcami. Kolejne przepisy szczegółowe wywodzące się z ustawy zabroniły również (od 1936 r.) małżeństw miedzy Romami jako zachodzących między jednostkami „niepełnowartościowymi”. 


Z kolei na mocy Ustawy o Obywatelstwie Rzeszy zaczęto ograniczać również podstawowe prawa obywatelskie Romów, np. usuwać ich z list uprawnionych do brania udziału w wyborach. Z tego powodu niemieccy Romowie nie mogli uczestniczyć w plebiscycie z 1938 r. dotyczącym przyłączenia Austrii do Niemiec.  Ograniczanie praw Romów odbywało się jednak stopniowo, co sprawiło na przykład, że jeszcze w latach 1940-1941 Romowie mogli być wcielani do armii niemieckiej. W 1943 r., po rozpoczęciu na szeroką skalę akcji ludobójczej wobec Romów, nowa wersja ustawy w ogóle pozbawiła ich prawa do bycia obywatelami niemieckimi, co dla tych, którzy przeżyli, miało długotrwałe konsekwencje, również w okresie powojennym. Tym samym Romowie zostali  uznani za obywateli drugiej kategorii, ludzi o „obcej krwi”. W taki właśnie sposób – jako posiadaczy obcej (artfremdes) krwi – definiował zarówno Żydów jak i Romów Wilhelm Frick, minister spraw wewnętrznych odpowiedzialny za wprowadzenie Ustaw w życie, a także Hans Globke, znany nazistowski komentator Ustaw Norymberskich (a po wojnie wysokiej rangi urzędnik w gabinecie kanclerza Adenauera).

W innych rasistowskich klasyfikacjach ideologów hitleryzmu Romowie zajmowali miejsce pośrednie, pomiędzy słowiańskimi „podludźmi” a Żydami, pojmowanymi jako „anty-ludzie” czy „anty-rasa”.


Można zatem powiedzieć, że Ustawy Norymberskie stworzyły ramy prawne, w których możliwe się stało traktowanie tak Żydów jak i Romów jako obcych ras i usunięcie ich na margines społeczeństwa jako obywateli drugiej kategorii. Postępowanie z nimi w coraz mniejszym stopniu podlegało kontroli prawnej i stawało się kwestią polityczną.