Podejście kulturowe (substancjalne) dominowało do lat 70. ubiegłego wieku, kiedy to w wyniku działalności grupy krytycznie zorientowanych romologów poszczególne jego tezy poddano surowej krytyce. W rezultacie tej krytyki zaproponowano koncepcję inną, którą nazwać można by społeczną lub konstruktywistyczną. Związana ona jest z małą rewolucją w naukach społecznych, która doprowadziła do odrzucenia tezy, że grupy ludzkie się różnią, bo mają różne kultury, i przyjęcia tezy odwrotnej, że mianowicie grupy ludzkie mają różne kultury ponieważ się różnią (np. ze względu na kryteria społeczne i ekonomiczne). 

Zastosowanie tego podejścia w badaniach romskich tożsamości doprowadziło do koncepcji Romów jako kategorii społecznej, do której należą różne grupy o podobnym położeniu społeczno-ekonomicznym, ukształtowane poprzez relację z nieromską większością i innymi grupami romskimi. To relacja społeczna, relacja podporządkowania, wyzysku, marginalizacji, wykluczenia, ale też współpracy, konkurencji i solidarności, sprawia że Romowie zajmują w społeczeństwie określoną pozycję, która determinuje kulturowe konstrukcje romskiej tożsamości, traktowane jako odpowiedź na społeczne położenie danej grupy romskiej i procesy określania jej z zewnątrz. 

Romska tożsamość etniczna nie jest zdaniem konstruktywistów czymś sztywnym, niezmiennym i kształtującym się w oderwaniu od otoczenia. Nie jest też czymś jednolitym. Według konstruktywistów nie można właściwie mówić o Romach jako o jednolitej grupie lecz raczej o wielości luźno ze sobą powiązanych grup, które w bardzo różnym stopniu realizują wartości opisywane jako romanipen. Niektórzy konstruktywiści twierdzą wręcz, że Romowie nie są grupą etniczną, a ich tożsamość, czy raczej tożsamości, wyznaczone są przez ich miejsce w strukturze społecznej i stosunki z otoczeniem. Kulturowe elementy tożsamości romskiej są tym samym uznawane przez konstruktywistów za hybrydyczną i dość przypadkową mieszankę dawnych i nowych elementów, która stanowi ekspresję położenia społecznego poszczególnych grup romskich. Konstruktywiści podkreślają też, że najnowszym czynnikiem wytwarzającym romskie tożsamości jest działalność romskich organizacji, w rozmaity sposób starających się zdefiniować grupy, które reprezentują.

Podejście to nie neguje istnienia romskiej kultury, twierdzi tylko, że kultura jest zmienną zależną. Kultura społeczności romskich jest tu wyjaśniana przez naturę stosunków społecznych, jakie łączą je z innymi. Innymi słowy, natura stosunków społecznych łączących Romów z większością społeczną sprawia, że sięgają oni do określonych zasobów kulturowych po to, aby wytworzyć pewien system obronny, swój własny świat, w którym czuliby się bezpieczni. To, jakie elementy kulturowe zostaną wyselekcjonowane aby odgrywać taką obronną rolę, zależy od konkretnych, zmiennych historycznie relacji łączących Romów i nie-Romów. Można powiedzieć, że istnieje tu bardzo ciekawa gra pomiędzy granicami społecznymi i kulturowymi. Tak na przykład gdy Romowie nie są w stanie kontrolować społecznych relacji z nie-Romami na swych własnych zasadach, wówczas lęki związane z niemożnością kontrolowania granicy społecznej mogą się przejawić w zwiększonych wysiłkach na rzecz kontrolowania granic pomiędzy elementami kultury, zaś gdy granice kulturowe ulegają zamazaniu, to lęk z tym związany może odzwierciedlić się w zwiększonych wysiłkach na rzecz „uszczelnienia” granicy społecznej i ograniczenia kontaktów międzygrupowych.